W ruchomym rozkładzie czasu pracy przyjmowany jest pewien przedział czasu, w którym pracownik może według swojej decyzji rozpocząć pracę. Skutkuje to możliwością zaczynania pracy wcześniej niż dnia poprzedniego, czego z kolei skutkiem będzie konieczność każdorazowego liczenia doby pracowniczej od godziny faktycznego rozpoczęcia pracy. Wyjątkowo pracodawca może narzucić konkretną godzinę rozpoczęcia pracy w ramach przyjętych granic godzinowych, co nie będzie tworzyć samo w sobie godzin nadliczbowych.
Przepisy art. 140(1) k.p. dają możliwość wprowadzenia rozwiązań, które umożliwią:
- planowanie w rozkładach czasu pracy ponownego rozpoczynania pracy w niezakończonej dobie (określanie różnych godzin rozpoczynania pracy w harmonogramach), lub
- ustalenie pewnego przedziału czasu, w którym pracownicy mogą rozpocząć pracę.
W obu przypadkach ponowne rozpoczynanie pracy w niezakończonej dobie jest po pierwsze dopuszczalne, po drugie nie będzie stanowić pracy nadliczbowej.
Drugie rozwiązanie to wprost ruchomy rozkład czasu pracy. Polega ono na ustaleniu pewnego przedziału czasu (np. pomiędzy 8:00 a 10:00), w którym pracownicy mogą rozpocząć pracę. Ich czas pracy będzie liczony od faktycznej godziny rozpoczęcia pracy w ramach przyjętych granic czasowych.
Doba pracownicza
Doba pracownicza to 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Przykładowo, jeżeli harmonogram czasu pracy wskazuje na godzinę rozpoczęcia pracy w środę o 9:00, to doba kończy się w czwartek o 9:00. W tym przedziale czasowym rozliczamy normę dobową czasu pracy, maksymalne dobowe wydłużenie czasu pracy w systemie równoważnym, minimalny odpoczynek dobowy.
W ruchomym rozkładzie nastąpić może „ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie”. Przepisy nie wskazują wprost na to, że doba ulega odpowiedniemu skróceniu. Konieczne jest jednak przyjęcie, że doba liczona jest każdorazowo od godziny faktycznego rozpoczynania pracy, o ile następuje to w przyjętych widełkach czasowych w rozkładzie ruchomym.
Przykład: Pracownicy mogą rozpocząć pracę pomiędzy 7:00 a 10:00. Pracownik przyszedł do pracy w poniedziałek na 10:00, we wtorek na 9:00, w środę na 7:00. Przyjęcie, że doba nie uległa zmianie prowadziłoby do skutku w postaci trwania doby w godzinach 10:00-10:00 do momenty wystąpienia dnia wolnego od pracy. To z kolei skutkowałoby niedopuszczalnym wydłużaniem okresu, w jakim wykorzystany mógłby być odpoczynek dobowy. Pracownik, rozpoczynając pracę o 7:00 w środę, mógłby mieć zapewniony odpoczynek minimalny do godz. 10:00 w czwartek. Taka interpretacja przepisów nie jest w żadnej mierze uprawniona i prowadziłaby do naruszania regulacji ochronnych, jak również problemów z rozliczaniem czasu pracy.
Rozpoczęcie kolejnej doby musi być liczone od godziny rzeczywistego rozpoczynania pracy przez pracownika w granicach wyznaczonych w ruchomym rozkładzie. W powyższym przykładzie oznaczałoby to zatem, że doba rozpoczęta w poniedziałek o 10:00 trwa do 10:00 we wtorek, ale w związku z rozpoczęciem pracy we wtorek o godz. 9:00 od tej godziny liczona będzie „wtorkowa” doba pracownicza.
Wyznaczenie godziny rozpoczęcia pracy przez pracodawcę
Ruchomy rozkład czasu pracy nie wyłącza ani nie ogranicza uprawnień pracodawcy do wyznaczania w konkretnych przypadkach godzin pracy, w szczególności do narzucania pracy w godzinach nadliczbowych. Przyjąć należy, że pracodawca może w razie konieczności wyznaczyć pracownikowi godzinę rozpoczęcia pracy w ramach przyjętego rozkładu ruchomego i nie będzie to oznaczało godzin nadliczbowych.
Przykład: Pracownik pracuje w ruchomym rozkładzie z czasem rozpoczynania pracy od 8:00 do 10:00. Pracodawca wydał polecenie, aby pracownik rozpoczął kolejnego dnia pracę od godz. 8:00. W tym przypadku sam fakt narzucenia konkretnej godziny rozpoczęcia pracy nie skutkuje powstaniem pracy nadliczbowej.
Takie działanie pracodawcy może być jednak czymś wyjątkowym. Możliwość wyboru godzin rozpoczynania pracy w rozkładzie ruchomym przez pracownika nie może być bowiem iluzoryczna, a ustalenie takiego rozkładu nie może stanowić „sposobu” obchodzenia przepisów o harmonogramach czasu pracy. Tak by zaś było, gdyby pracodawca regularnie wskazywał konkretną godzinę rozpoczynania pracy w ramach przyjętych „widełek”.
Praca nadliczbowa powstanie wówczas, gdy pracodawca zleci dodatkową pracę poza przyjętymi granicami godzinowymi rozpoczynania pracy przez pracownika.
Podstawa prawna:
———————————————————————————-
Biuro Rachunkowe Noblesse Poznań, Warszawa zachęca do lektury blogów o tematyce: Księgowość, Finanse, Rachunkowość, Praca Księgowy, Praca Księgowa, Audyt, Kadry i Płace.
