Kiedy ZUS powoła się na pozorność prowadzenia działalności?

Dla każdego przedsiębiorcy konieczność ponoszenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne stanowi poważne obciążenie dla budżetu przedsiębiorstwa. Bez wątpienia w większości branż jest to jeden z głównych kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.
 
Z drugiej jednak strony publiczny system ubezpieczeń daje szereg gwarancji socjalnych – związanych nie tylko z możliwością ubiegania się o wypłatę emerytury, ale również o szereg świadczeń związanych z sytuacjami, w których normalna praca zarobkowa staje się niemożliwa. Z tych względów niektórzy próbują uzyskać tytuł do ubezpieczenia, pomimo tego, że faktycznie go nie posiadają. Jednym ze stosowanych w tym kontekście mechanizmów jest pozorowanie prowadzenia działalności gospodarczej. Kiedy mamy z nim do czynienia?
 
Co to znaczy prowadzić firmę?
Aby ustalić, kiedy dochodzi do prowadzenia firmy najpierw trzeba zastanowić się na czym w ogóle polega prowadzenie działalności gospodarczej. W polskim prawie nie ma jednej, znajdującej uniwersalne zastosowanie definicji działalności gospodarczej. Choć w aktualnym stanie prawnym najbardziej uniwersalny charakter ma definicja zamieszczona w art. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Warto nadmienić, że ta sama ustawa – w swoim art. 4 ust. 1 – stanowi, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna posiadające jedynie zdolność prawną, która wykonuje działalność gospodarczą.
Tym samym, aby uzyskać status przedsiębiorcy nie jest konieczny wpis do właściwego rejestru – choć w wielu przypadkach może być on niezbędny do legalnego prowadzenia biznesu. Wystarczy spełnianie wskazanych powyżej przesłanek. Kwestia ta ma bardzo duże znaczenie z punktu widzenia podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom, a tym samym oceny ewentualnego pozorowania prowadzenia działalności gospodarczej tylko po to, aby otrzymać świadczenia przysługujące ubezpieczonym w ZUS.
 
Tylko prawdziwy przedsiębiorca może być ubezpieczony
Stosownie do przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – a dokładniej do jej art. 6 ust. 1 pkt 5 – obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu na terytorium Polski podlegają osoby fizyczne m.in. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. W kategorii tej mieści się prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie Prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych (art. 8 ust. 6 pkt 1). Jednocześnie prawem tych osób jest zgłoszenie się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (art. 11 ust. 2).
WAŻNE! Zarówno sądy, jak i doktryna stoją na stanowisku, zgodnie z którym wskazane powyżej zasady stosuje się jedynie do osób faktycznie prowadzących działalność gospodarczą. Jak przypomniał Sąd Apelacyjny w Łodzie w wyroku z 6 lipca 2021 roku, sygn. akt III AUa 2039/20 takie kwestie, jak zarejestrowanie działalności czy jej wyrejestrowanie mają tylko znaczenie dowodowe, nie przesądzają zaś o tym, czy dana osoba faktycznie prowadzi działalność gospodarczą – a tym samym czy podlega systemowi ubezpieczeń społecznych.
 
Jak udowodnić bycie przedsiębiorcą?
Tu z kolei liczy się przede wszystkim faktycznie podejmowanie czynności zmierzających do osiągnięcia zysku z działalności gospodarczej. W grę wchodzi tu np. poszukiwanie nowych klientów; zamieszczanie ogłoszeń o świadczonych usługach; załatwianie spraw urzędowych; działania na rzecz zapewnienia właściwego wykonywania działalności handlowej lub usługowej. Przy czym ciągłość prowadzenia działalności gospodarczej jest zachowana także wówczas, gdy przedsiębiorca nie podejmuje każdego dnia czynności charakterystycznych dla jego biznesu. Ważne jest także nastawienie ich na zysk – a więc uzyskiwanie przychodów pozwalających na pokrycie kosztów działalności i pozostawienie nadwyżki dla samego przedsiębiorcy. Choć oczywiście okresowe problemy finansowe nie oznaczają, iż omawiana tu działalność została zaprzestana.
Dlatego stwierdzenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, że osoba zgłoszona do ubezpieczenia jedynie pozorowała działalność biznesową po to, aby uzyskać określone świadczenia, musi zostać odpowiednio udowodnione – z odwołaniem się do wszystkich okoliczności sprawy. W praktyce wymaga to wszechstronnej oceny czynności wykonywanych przez ubezpieczonego – w tym przede wszystkim z odniesieniem się do zróżnicowanych realiów prowadzenia działalności gospodarczej.
 
Podstawa prawna:
ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1009 ze zm.)
ustawa z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. z 2021 r., poz. 162 ze zm.)
Niniejsza informacja nie stanowi czynności doradztwa podatkowego o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o doradztwie podatkowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz.2117) i nie może stanowić podstawy do udzielania jakichkolwiek rekomendacji.

Podobne wpisy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *