Prawo do zawieszenia działalności gospodarczej lub zaprzestania jej prowadzenia z tytułu opieki nad dzieckiem

Pracownik zatrudniony co najmniej sześć miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia. Jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, niezależnie od owego 36-miesięcznego urlopu, może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.

Prowadzenie działalności gospodarczej a urlop wychowawczy

Osoba prowadząca działalność gospodarczą nie ma jednak prawa do urlopu wychowawczego, o którym mowa w powyższych przepisach. Może ona skorzystać jednak z uprawnień, o których mowa w art. 36aaa ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którymi osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem, która prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej sześć miesięcy, może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres do trzech lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki osoby prowadzącej działalność gospodarczą, na okres do sześciu lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Takie zawieszenie działalności może być dokonane jednorazowo na cały 36-miesięczny (w przypadku dziecka z niepełnosprawnością: 72-miesięczny) okres lub nie więcej niż w pięciu częściach.

Aby skorzystać z tego uprawnienia, przedsiębiorca musi:

• złożyć w CEIDG wniosek o zawieszenie działalności, przy czym należy wskazać:
  • że zawieszenie następuje w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
  • końcową datę zawieszenia,
• złożyć w ZUS oświadczenie o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu (można to uczynić np. z wykorzystaniem formularza UE-1):
  • w którym należy wskazać dzień rozpoczęcia oraz zakończenia sprawowania opieki nad dzieckiem,
  • załączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka  oraz orzeczenie o niepełnosprawności, jeśli dziecko takowe orzeczenie posiada.

Przedsiębiorcy zawieszający działalność z powodu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem  są z tym  okresie objęci  ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym oraz ubezpieczeniem zdrowotnym.

Składki te są opłacane z  budżetu państwa.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na dany rok kalendarzowy – w 2022 r. jest to kwota 3553,20 zł

Natomiast podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, czyli obecnie jest to kwota 620,00 zł.

Warto wiedzieć, że nie ma przeszkód, by z możliwości zawieszenia działalności z uwagi na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, w czasie której z budżetu państwa opłacane są składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz zdrowotne – móc skorzystać także wtedy, gdy dziecko uczęszcza do żłobka czy przedszkola.

Potwierdza to ZUS na stronie https://www.zus.pl/pracujacy/osoby-sprawujace-osobista-opieke-nad-dzieckiem/pytania-i-odpowiedzi

Przykład: Moje dziecko uczęszcza do klubu dziecięcego na 4 godziny dziennie. Czy w takiej sytuacji mogę być ubezpieczona?

Tak, jeżeli na stałe opiekujesz się dzieckiem i spełniasz wszystkie warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Dziecko może uczęszczać do przedszkola, żłobka, klubu dziecięcego albo szkoły. Nie jest istotne, ile czasu w ciągu dnia tam przebywa. Ważne jest, abyś nie przestała sprawować nad nim stałej opieki.

Podobnie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim  w wyroku z  21 maja 2014 r. (sygn. akt II SA/Go 311/14; http://www.orzeczenia-nsa.pl), w uzasadnieniu którego czytamy:

Jedynie zatem umieszczenie dziecka w placówce zapewniającej całodobową opiekę nad dzieckiem w okresie dłuższym niż pięć dni w tygodniu uzasadnia odmowę przyznania świadczenia. Natomiast fakt korzystania przez dziecko z opieki dziennej w placówce szkolno – wychowawczej, takiej jak żłobek czy też przedszkole nie mogą stanowić bezpośredniej podstawy do odmowy przyznania tego świadczenia. W takiej sytuacji niezbędnym jest wykazanie, iż uniemożliwia to sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Przy czym podkreślenia wymaga, iż sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem nie oznacza, że kontakt z dzieckiem musi być ciągły, nieprzerwany, że sprawująca taką opiekę osoba nie może zostać zastąpiona w wykonywaniu czynności opiekuńczych przez domowników czy inne osoby przez krótsze okresy. Sprawowania opieki osobiście nie można utożsamiać z dwudziestoczterogodzinnym i nieprzerwanym przebywaniem z dzieckiem.

Podstawa prawna:

• art. 186 par. 1-3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)
• art. 36aa ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.)

Niniejsza informacja nie stanowi czynności doradztwa podatkowego o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o doradztwie podatkowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz.2117) i nie może stanowić podstawy do udzielania jakichkolwiek rekomendacji.